ویژگی ها و اصول اساسی آموزش در سازمان
ویژگی های آموزش در سازمان را می توان از دو بعد کلی مدنظر قرار داد :
ویژگی های ناشی از وضعیت سازمانی و ویژگی های ناشی از خصوصیات مخاطبین که آن را در شمار آموزش بزرگسالان قرار می دهد :
– ویژگی های ناشی از وضعیت سازمانی : سازمان متشکل از خرده سیستم های بسیاری است که دارای رابطه متقابل و در عین حال متغیری هستند و هر خرده سیستم نیز متشکل از امکانات و فرایندهای و عاملیتی برای انجام کاری است که از آن انتظار می رود. اگر چه گستره مسئولیت های افراد در سطوح و جایگاههای مختلف سازمانی، متغیر و متنوع است با این حال بروندادهای آنان است که عملاً فرایندها و نتایج را تبلور وعینیت می بخشد. برونداد افراد تابعی از عواملی عملکردی مختلفی مانند عملکرد مورد انتظار، نتایج بازخورد، منابع موجود و در دسترس، دانش و مهارت، ظرفیت ها و قابلیت های فردی و… است. از این رو آموزش یکی از راه های بهبود عملکرد می باشد و از طرف دیگر آموزش یک سیستم پردازنده است که دروندادها را پردازش و به برونداد تبدیل نموده و در اختیار سیستم های دریافت کننده قرار می دهند تا آنها را به عنوان درونداد مورد استفاده قرار می دهند.
بنابراین می توان نتیجه گرفت که :
اولاً آموزش یکی از خرده سیستم های سازمان و در تعامل با سایر خرده سیستم ها است و نوعی فعالیت نرم محسوب می شود که انجام احسن آن مستلزم دانش، مهارت و نگرش های ویژه ای است.
ثانیاً : آموزش وظیفه بهسازی و شایسته سازی نیروی انسانی سازمان و بالتبع ایجاد و توسعه مستقیم یا غیر مستقیم عوامل و زمینه های لازم برای بهره وری سازمان را برعهده دارد.
ثالثاً : مستلزم نیاز سنجی و برنامه ریزی دقیق است. آموزش در صورتی اثر بخش خواهد بود که به منظور پاسخ به نیازی شناخته شده، وتحقق هدفی معین برنامه ریزی، سازماندهی و اجرا شود.
رابعاً : آموزش یک سیستم پردازنده است که می تواند به صورت انفعالی سیستم های دریافت کننده را پشتیبانی کند یا بطور فراکنشی آنها را تغذیه وحتی عملاً هدایت کند.
خامساً : آموزش باید از دوبعد بازخورد بروندادها بر اساس معیارهای پردازش و بازخورد ارزش بروندادها برای سیستم دریافت کننده مورد ارزشیابی قرارگیرد.
– آموزش کارکنان از جهت خصوصیات مخاطبین، اصول، نقش و وظیفه آموزشگران و نهایتاً نیازسنجی، طراحی و برنامه ریزی و اجرا و ارزشیابی متفاوت از آموزش و پرورش عمومی و رسمی است. آموزش کارکنان نوعی آموزش بزرگسالان است با وجوه تمایز برشمرده جدول ذیل با آموزش وپرورش عمومی (دانش فرد، رشیدی، ۱۳۹۲، صص ۳۰-۲۹).
جدول۲-۱ : تمایز آموزش کارکنان از آموزش وپرورش عمومی
| وجوه تمایز | آموزش وپرورش عمومی | آموزش کارکنان |
| – حوزه | وسیع | محدود ومشخص شده |
| – اهداف | عمدتاً کلی، درازمدت و عمومی | جزئی، کوتاه مدت وخاص |
| – گرایش | موضوع مدار | مشکل دار |
| – شرکت کنندگان | خردسالان با تجربیات محدود | بزرگسالان با تجربیات متنوع |
| – نقش آموزشگر | انتقال دهنده محتوا | تسهیل کننده جریان آموزش و یادگیری |
لومن (۱۹۹۱)، اصول عمده آموزشی و بهسازی منابع انسانی را به شرح زیر بر شمرده است.
۱- داوطلبانه بودن : در فرایند آموزش هیچ یک از عوامل نباید با زور و اجبار وعلیرغم میلشان به فعالیت واداشته شوند.
۲- عدم تبعیض : سن، جنس، نژاد، مذهب، حوزه کاری وغیره هیچکدام نباید ملاک تعیین یا تمایز تبعیض آمیز بین افراد برای برخورداری از آموزش قرارگیرد.
۳- هزینه اثربخشی : فعالیت های آموزشی باید مبتنی بر فایده بیان شده باشد و عواید حاصل از هزینه های انجام شده به روشنی وتفصیل نشان داده شود. بودجه آموزش نباید به سادگی و بی برنامه خرج شود (نیاز سنجی آموزشی اولین گام جهت تحقق این اصل).
۴- تصویرسازی دقیق : در همه مراحل اجزاء و فرایندهای آموزش اعم از تعیین نیازها، برنامه ریزی، اجرا، ارزشیابی، منافع حاصل از آموزش، اساتید، شرکت کنندگان و مواد… بدون هیچگونه اغراق یا خرد انگاری رعایت شود.
۵- صلاحیت و شایستگی در آموزش : همه اجرا باید از حداکثر صلاحیت و شایستگی ممکن جهت قرارگرفتن در سیستم آموزش برخوردار باشند. در این زمینه خصوصاً روی رویه ها و روش های اجرایی، مجریان اصلی و محتوا و مواد آموزشی تاکید می شود.
۶- ارزش ها : لازم است آموزش دهندگان وآموزش گیران به ارزش آنچه تدریس می کنند و می آموزند معتقد باشند.
۷- صداقت و احترام در برخوردهای انسانی و محترم دانستن فردیت فراگیران (آموزش و بهسازی منابع انسانی) (Talebzadeh, Husseini, 2012, p 74).