چکیده

در دنیای پر رقابت کنونی، سازمان ها پیوسته در جستجوی شیوه های جدیدی برای حداکثر کردن عملکرد و تلاش کارکنانشان هستند. رفتار شهروندی سازمانی رفتارهای فرانقشی و خودجوشی است که، کارکنان را در وضعیتی قرار می دهد که به صورت داوطلبانه فراتر از انتظارات وظیفه و شرح شغل خود عمل نمایند.

در این میان ادراک کارکنان از منصفانه بودن پرداخت ها و برابری در رویه های سازمانی و همچنین منصفانه بودن رفتارهای بین شخصی در سازمان نقش به سزایی در تشویق و توسعه ی رفتار شهروندی سازمانی دارد.

در همین راستا می توان به نقش عدالت نیز پرداخت زیرا ادراک عدالت یا نبودن آن در سازمان یکی از مفاهیمی است که در محیط های اجتماعی به ویژه محیط های سازمانی قابلیت ادراک شدن را دارد و زمینه مطالعات بسیاری را درحوزه رفتارسازمانی موجب گردیده است.

یکی دیگر از مسائل و مشکلات سازمان های امروزی، کمبود اعتماد بین کارکنان و مدیران است. درسازمان‎های ما به خصوص، سازمان های دولتی، شکاف قابل توجهی بین کارکنان و مدیریت و خواسته‎های این دو وجود دارد. افول اعتماد در سازمان های دولتی، یکی از مسائلی است که باعث ایجاد کارکنانی بی انگیزه و بی تفاوت می شود و اجرای کند برنامه ها را سبب می گردد. حال با توجه به بی‎تفاوتی کارکنان و عدم اعتماد در سازمان های دولتی و نظر به این که نقش اعتماد می تواند بر رفتار مناسب شهروندی و همچنین حس عدالت سازمان تاثیر گذار باشد، انجام این تحقیق ضروری به نظر می‎رسد.

پژوهش حاضر به مطالعه نقش اعتماد بر رابطه بین عدالت سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی در کارکنان رسمی و پیمانی شهرداری رشت( 611 نفر) پرداخته که با استفاده از جدول مورگان تعداد 247 نفر منتخب گردیده اند.

تحلیل داده ها از طریق آمار توصیفی و همچنین آمار استنباطی از طریق تکنیک های آماری و معادلات ساختاری و تحلیل مسیر آن با استفاده از نرم افزار 8.5 LISREL و SPSS  انجام گردید.

نتایج بدست آمده از تحقیق نشان می دهد که متغیر مستقل عدالت سازمانی و متغیر میانجی اعتماد بر بروز رفتار شهروندی سازمانی(فرد محور و سازمان محور) تاثیر گذار بوده و تمامی فرضیات این تحقیق پذیرفته شده اند.

واژگان کلیدی: رفتار شهروندی سازمانی، رفتار شهروندی فرد محور، رفتار شهروندی سازمان محور، عدالت سازمانی، اعتماد

1-1) مقدمه

عدالت از بدیهی ترین اصولی است که بشر میشناسد. اهمیت عدالت به حدی است که در فقه تشیع از آن به عنوان یکی از اصول دین نام برده میشود. عدالت، موضوعی است که در رشته های مختلف علمی مورد بحث قرار گرفته است. عدالت در زمره زیباترین و مقدس ترین واژه های تمدن محسوب گردیده و از جمله مفاهیمی است که عقل جمعی همه افراد، آن را نیکو شمرده و تحقق آن پایه مشروعیت و ضرورت ایجاد دولت ها محسوب میگردد. مفهوم عدالت در محیط سازمانی و در میان کارکنان نیز مطرح میباشد و اکثراً از آن به عنوان عدالت سازمانی یاد می کنند. به اعتقاد گرین برگ درک عدالت در سازمان یک اصل و الزام اساسی برای، اثربخشی وکارکرد موثر سازمانها و همچنین رضایت شغلی افراد سازمان است (خراسانی و کنعانی نیری، 1391).

در نظام بروکراتیک که تمام تلاش مدیران در جهت کسب کارایی بیشتر با حفظ سلسله مراتب هرمی سازمان بوده، مناسباتی سطحی و غیرقابل اطمینان بین افراد به وجود می آید اما در نظام ارزشی و انسانی دموکراتیک مناسباتی درست و قابل اطمینان در میان مردم شکل می گیرد که در چنین محیطی به سازمان و اعضای آن فرصت داده می شود که تا حد توان پیش بروند و بر این اساس توجه به شهروندان افزایش می‎یابد. اکنون که اهمیت شهروندان به عنوان یکی از منابع بسیار مهم سازمان درک شده، رفتار آن ها هم می‎تواند بسیار با اهمیت تلقی شود و از این رو است که محققان زیادی به تجزیه و تحلیل رفتار شهروندی پرداخته اند. رفتار شهروندمدار سازمانی اشاره به اقدامات منصفانه و از روی صلاحدیدی دارد که موجب ارتقای اثربخشی سازمانی می شود (رضایی کلیدبری و باقر سلیمی، 1387).

سازمان ها بدون تمایل داوطلبانه افراد به همکاری، قادر به توسعه اثربخشی خرد جمعی خود نیستند. زیرا در حالت اجباری، شخص وظایف خود را در راستای مقررات و قوانین و استانداردهای قابل قبول یک سازمان و صرفاً در حد رعایت الزامات انجام می دهد. ولی در همکاری داوطلبانه افراد سعی، کوشش، انرژی و بصیرت خود را برای شکوفایی توانایی های خود به نفع سازمان ابراز می کنند. رفتار شروندی سازمانی یک تفکر و ایده است و آن مشتمل بر رفتارهای متنوع کارکنان نظیر، پذیرش و بر عهده گرفتن مسئولیت های اضافی، پیروی از قوانین و رویه های سازمان، حفظ و توسعه نگرش مثبت، شکیبایی و تحمل نارضایتی و مشکلات در سر کار است (غلامحسین، بجانی و ملکی نیا، 1389).

همچنین موفقیت در دنیای رقابتی سازمان ها به توانایی توسعه روابط مبتنی بر اعتماد نیاز دارد. سازمان ها و کارکنان نیاز دارند که هم خودشان قابل اعتماد باشندو هم به یکدیگر اعتماد کنند. اعتماد تأثیرات مهم و مثبتی بر نتایج سازمانی، دارد. اعتماد رفتارها و عملکردهای سازمانی را تسهیل می کند. اعتماد سازمانی بالا در میان اعضای سازمان ها، باعث می شود تا آنها در هنگام روبه رو شدن با مشکلات سازما نی، امیدوارانه به اقدامات گروهی برای برطرف کردن آن مشکلات بپردازند. همچنین از انجام امور ناقص و بیهوده در چنین سازمان هایی جلوگیری می شود .اعتماد سازمانی مبنای همه تعامل های انسانی است و بر این اساس شالوده فرهنگ سازمانی پی ریزی می گردد اعتماد سازمانی کارکنان به ساختار، نظام و فرهنگ سازمانی که در آن مشغول به کار هستند، سبب اعتماد و اطمینان کامل کارکنان به سازمان می گردد و به ارزیابی مفید و مطلوب از ارکان سازمان منجر می شود اعتماد اساس موفقیت در زندگی شخصی و روابط کاری است. در واقع همه روابط سازمانی بر مبنای اعتماد ایجاد می شود (مهداد، دهقان، گلپرور و شجاع، 1391).

لذا در این فصل به بیان مسئله ای در باب نقش اعتماد بر رابطه بین عدالت سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی پرداخته و بعد از بررسی ادبیات موجود، مدل فرضیات تهیه می شود. بر مبنای مدل موجود، اهداف تحقیق مشخص شده و در نهایت با تعریف قلمرو تحقیق و اصطلاحات به کار رفته در تحقیق، پرداخته شده است.

 براي دانلود متن کامل پايان نامه اينجا کليک کنيد.